قبر پاکین یاحسین مدّتدی که ایستهر کونول
زاره گلمیش بیر مقام آه و زار ایستهر کونول
معصیت کــارم منـه تـوفیقیـن هــر گـه یـار اولور
نقطهی مجرم گئدهر، دل محرم اسرار اولور
قبر اکبر عاشئق منصوره پای دار اولور
پایدار اولماقلیقا بیر پای دار ایستهر کونول
کنج غمده بیر نفر یوخ منله هم آواز اولا
آز قالیبدیر مرغ روحیم جیسمدهن پرواز اولا
ایسته بو جانیم سر کویینده پایانداز اولا
دوت الیمدهن غم گونونده غمگسار ایستهر کونول
هر طرف اسکندر دل آب حئیوان آختاریر
ظلمت غمده گذیر، لعل بدخشان آختاریر
جان وئرهن عاشق همیشه کوی جانان آختاریر
جان نثار ائتمهکلیگه بیر جان نثار ایستهر کونول
ائیلهییب شوق وصالین واله و حئیران منی
وادی حئیرهتده قویما بئیله سرگردان منی
قورخورام سالسین آیاقدان محنت هئجران منی
هجر الیندهن جانه گلمیش، وصل یار ایستهر کونول
پرتو نور خیالینله دولوب صحرای دل
گؤزیاشیم تک موجه گلمیش جوش ائدهر دریای دل
طور عشقینده مناجات ائتمهگه موسای دل
طاقت و تاب آختاریر، صبر و قرار ایستهر کونول
حجلهگاه قاسیمی هر لحظه کیم یاد ائیلهرهم
نی کیمی گللهم نوایه، داد و فریاد ائیلهرهم
عیش و عشرهت مُلکینی، آهیله بر باد ائیلهرهم
چون تن تبدار، چشم اشکبار ایستهر کونول
خاطریم اولموش پریشان سُنبل و سوسن کیمی
خلقیدهن کسمیش علایق رشتهسین سوزن کیمی
چوخ سئوهر قبرین چکه، آغوشه پیراهن کیمی
جان وئریب وصله یئته پروانه وار ایستهر کونول
تُند باد هئجریله سولموش گولوستانیم منیم
غصصهدهن اولموش خزان گلبرگ خندانیم منیم
نطق یوخ دیلدهن دوشوب مرغ خوشالحانیم منیم
بلبل شوریدهتک فصل بهار ایستهر کونول
سیل غمدهن آز قالیر بُنیاد جان اولسون خراب
زورق جسمیم او سیلایچره قالیب مثل حُباب
محفل وصلین خیالیله اولوب باغریم کباب
اختیاریم یوخ نئدیم، بیاختیار ایستهر کونول
شور عشقین شُهرتی از بس کی عالمگیر اولوب
بینوا(صرّاف) اودور مجنون کیمی زنجیر اولوب
آب و خاک غمله گویا طینَتیم تخمیر اولوب
محنت و درد و مصیبت هر نه وار ایستهر کونول
صراف
مادر خون جگرم
خاک غم شد به سرم
قامتم گشته کمان
خیز و بنگر پسرم
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
دیده بگشا و ببین
گشتهام زار و غمین
میزند بر سر خود
مادر زار و حزین
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
لالهی این چمنی
ز چه گلگون کفنی
لب گشا گو سخنی
به خدا جان منی
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
ازغم دوری تو
پسر با ادبم
روز من گشته سیاه
جان رسیده به لبم
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
ای مه برج وفا
گشتهام غرق عزا
رفتی و از کف من
دگر افتاده عصا
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
تا که دیدم رخ تو
طاقتم رفته ز دست
مردم و زنده شدم
پشتم از غصه شکست
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
ای گل پرپر من
نوجوان اکبر من
مادر دیده ترم
رفتهای از بر من
مادرم من مادرم
ای علی اکبرم
فرهاد فکری
حسین جانم ای شه مدنی، یوردی کوفه منی
قالمیشام تنها
توکور دشمن مسلمین قانینی، تک گوروب جانینی
سیدی مولا
بو شهره گلمه صفا یوخدی، منافقلرده وفا یوخدی
ای گل زهرا(2)
او امت که نامه یازدی سنه، دشمن اولدی منه، قلبه اود سالدی
قان ایچسمده دادمارام سولارین، فتنه سی بولارین، صبریمی آلدی
فراقونده ای ولی جلیل، مسلم بن عقیل، بی کمک قالدی
بو شهره گلمه صفا یوخدی، منافقلرده وفا یوخدی
ای گل زهرا(2)
آخور راه معرفتده قانیم، باشیوه دولانیم، مونسیم غمدی
سفیرون گور باغلانوبدی الی، دشمنان علی، شاد و خرّمدی
غریب من ای حبیب خدا، عالم غربا، آیری عالمدی
بو شهره گلمه صفا یوخدی، منافقلرده وفا یوخدی
ای گل زهرا(2)
اگر گلسن مقدمون ئوپرم، قاتله دییرم، باشیمی تئز کس
حضورونده خوشدی قانیم آخا، دوروبرده باخا، فرقهی ناکس
امامیم جان اوسته دادیمه چات، عارفِ عرفات، هاردا قالدون بس
بو شهره گلمه صفا یوخدی، منافقلرده وفا یوخدی
ای گل زهرا(2)
آوای کلامی، حاج ولی الله کلامی
دهید اندکی اهل کوفه امانم
که تا بر حسینم سلامی رسانم
سلام ای حسین! ای فروغ محبت!
ببین مسلمت را به وادی غربت
سلام ای گل گلشن آل طاها
سلام ای جگر گوشهی شاه بطحا
سلام ای گل باغ زهرای اطهر
سلام ای عزیز دل و جان حیدر
مبادا ای پسر عَمّ به کوفه بیایی
که خود را گرفتار کوفی نمایی
الا ابن عَمّ، کوفیان بیوفایند
از آن ترسم این قوم،خوارت نمایند
در اول به من عهد و پیمان ببستند
ولی زود آن عهد و پیمان شکستند
ز من کوفیان، خوب احسان نمودند
مرا مرد و زن، سنگ باران نمودند
چو بستند بر روی من، راه چاره
بیاورد خصمم به دار الاماره
به بالای بام، از جفای خصم کافر
جدا سازد از کینه، از پیکرم سر
محمد شرمی کاشانی
گنه یاران داشدی بحر بلا، شاه کرب و بلا، یاسی باشلاندی
خانم زهرا سالدی باشه قرا، سیدالشهدا، یاسی باشلاندی
محرم گلدی عزا گلدی
یره گوگلردن صدا گلدی
یا حسین مظلوم(2)
چکوب قاره آسمانه ملک
ساکنان فلک نوحه خوان اولدی
سماواته ناله سالدی طنین
قلبی فاطمهنین لخته قان اولدی
بو ماتمده یاندی قلب نبی
نازدانه سی بیآشیان اولدی
آچوب باشین یکسر اهل سما
خمسة النّجبا یاسی باشلاندی
محرم گلدی عزا گلدی
یره گوگلردن صدا گلدی
یا حسین مظلوم(2)
معابرده صف چکنلره باخ
سینه زنلره باخ سینه داغلولار
دوشوب شیعه بحر درد و غمه
مسجده علمه قاره باغلولار
سالوب یاده فاطمه بالاسین
قلبینون یاراسین باهم آغلولار
دیور زهرا جان یارالی بالا
شاه ملک ولا یاسی باشلاندی
محرم گلدی عزا گلدی
یره گوگلردن صدا گلدی
یا حسین مظلوم(2)
ورور باشه عاشقان علی
شیعیان علی بو مصیبتده
علی سسلور سیندی بال و پریم
اودلانوب جگریم نار محنتده
چخوب عرشه سوز آه حسین
خیمهگاه حسین یاندی غارتده
امان ای دل ایله آه و نوا
چون ولی خدا یاسی باشلاندی
محرم گلدی عزا گلدی
یره گوگلردن صدا گلدی
یا حسین مظلوم(2)
بو آیدا هر کیم نوایه گله
آه و وایه گله خوار و زار اولماز
قیامتده اعتباره چاتار
افتخاره چاتار اشگبار اولماز
ئولن وقته صاق صولا دولانوب
نار هجره یانوب انتظار اولماز
گوزوم آغلا یاری ایله رضا
چون شفیع جزا یاسی باشلاندی
محرم گلدی عزا گلدی
یره گوگلردن صدا گلدی
یا حسین مظلوم(2)
مناجات کلامی، حاج ولی الله کلامی زنجانی
اى عمه! منیـم کاش ائلـه امکانیــم اولئیــدى
سینهمـده بو باش، بیر گئجه مئهمانیم اولئیدى
اى کاش بۇنون ذکرینى بیر آن ائشیدئیدیـم
بـۇ قانلێ دوْداقدان گئنـه قرآن ائشیدئیدیـم
هـر دم بابا جانیم چاغێریب، جان ائشیدئیدیم
قوربان بابامین جان سسینه جانیم اولئیدى
اوّلده گرک باوریمى محکـــم ائدئیدیم
پیشــوازه قاچێـب گؤزلریمـى پُر نم ائدئیدیم
گؤزیاشلاریمى جمع ائلهییب مرهم ائدئیدیم
الـده یارالـى لبلـهره درمانیـم اولئیـدى
بیلسئیدیم اگر، اشکیمى یوللاره سپهردیـم
گلسئیدى آیاغیلـه آیاق ردّین اؤپـهردیـم
فرشیم یوْخودو زولفومو توْپراغه دؤشهردیم
ویرانه ائویم لاییق مهمانیم اولئیـــدى
دۇتدو بـو گئجه اوّل شبدن منـى غفلــت
گؤى اهلینى دعوت ائلهیم اوْلمادى فرصت
دوتسئیدیم عزا من بو باشین شأنینه نسبت
جئبریل گرک بو گئجه دربانیــم اولئیــدى
چـوْخ وئردی منـه زجـر، دنی گـؤز یاشـا خاطیر
سرنئیزه ده دۇرمۇشدۇ بو باش یوْلداشا خاطیـر
آلـلاه منـی حیفـظ ائتـدی فقـط بـۇ باشـا خاطیر
عئشقیمده ریضـا اوْلمـادی، نوقصـانیم اولئیـدی
آخئرده یئتیـب، چـوب-ی-جفـا دسـت-ی-یزیـده
وۇردۇ اوْنـۇ غئیظیله لـب-ی-لعـل-ی-شهیــده
زینـب بـیبـیمیـن قـددین اَگیب ائتـدی خمیده
هیچ بیر دئمهدی یاخشێدێ ویجدانیـم اولئیـدی
منزوی
خواهرم اینجا زمین کربلاست
سرزمین غصه و درد و بلاست
این زمین بوی جدایی میدهد
خاتمه بر آشنایی میدهد
خواهرم اینجا اسیرت میکنند
در همین ده روزه پیرت میکنند
میشوی تو غرق ناله، غرق آه
میزنم من دست و پا در قتلگاه
دخترم را در غریبی میکُشند
گوشوار از گوشهایش میکِشند
خصم حیدر تیغ بر رویم کِشد
شهر بیشرم و حیا مویم کِشد
در همین جا کوفیان دف میزنند
در عزایم هلهله، کف میزنند
میبرند اینجا گلو و حنجرم
پیش تو بر روی نی آید سرم
استاد میرحسینی
اولماقا آماج بلا گلورم کربلا
خاکون ایدم لعل و طلا گلورم کربلا
کعبه نی حیرتده قویوب حسناتون سنون
وادی سینادی مگر عرفاتون سنون
زمزمی شرمنده ایدر بو فراتون سنون
سنده ایدم سعی و صفا گلورم کربلا
هاردا منانون بو قدر شرف و شأنی وار
اصغر شش ماهه کیمی قوزی قربانی وار
هانسی خلیلین دیه گوروم، بله امکانی وار
تشنه ذبیحاً به قفا گلورم کربلا
سنده سپهرین گونی تک باتارام کربلا
اصغری آلّام سینمه باتارام کربلا
اوز قانیمی توپراقووا قاتارام کربلا
تا اولاسان خاک شفا گلورم کربلا
سنده امانت گمیسین سالاجاقلار گِله
باب الحوائج بالاسی دوشه جاق مشگله
سنده عشایر ساتاجاق سویی بیر جوت اله
ویرماقا عباسی فدا گلورم کربلا
سنده دمادم آخاجاق یوزومه گوز یاشیم
اوغلوم الیمدن گیدهجاق اُله جاق قارداشیم
عزتّلن الدن اله دوشه جاقدیر باشیم
اولماقا تسلیم قضا گلورم کربلا
سنده رقیّم سولاجاق اولاجاقدیر یتیم
سنده قورام بزم عزا گلورم کربلا
سنده آخار زینبیمون یوزه اشگ تری
غارته زهرا قزینون گیدهجاق معجری
سینوی آچ باغریوا باس یارالی پیکری
ساخلا منی صبح و مسا گلورم کربلا
استاد کریمی مراغهای
بار بگشائید اینجا کربلاست
آب و خاکش با دل و جان آشناست
السلام ای سرزمین کربلا
السلام ای منزل نور خدا
السلام ای وادی دلجوی عشق
وه چه خوش میآید اینجا بوی عشق
السلام ای خیمهگاه خواهرم
قتلگاه جانگداز اکبرم
کربلا گهوارهی اصغر توئی
مقتل عباس مه پیکر توئی
آمدم آغوش خود را باز کن
بستر مهمان خود را ساز کن
آمدم با شَهپَرجان آمدم
آتشم اما چون طوفان آمدم
حبیبالله چایچیان
ویر خبر قارداش دایانسون بو غریبون کاروانی
اندیرون یکسر بو یرده عترت آل عبانی
کربلا چوخ باصفا دور
کربلا کوی وفا دور
شیعهنین ورد زبانی
کربلا دور کربلا دور
گرچی قربانگاه اصلی روز ازلدن منا دور
بو یرون وار اختصاصی منبع فیض خدا دور
طور سینا دور بو صحرا یا دیار کربلا دور
دولدوروب صوت اناالحق بو دیار غم فزانی
وار خلیلون افتخاری بیر فدا کسدی مناده
من گرگ یتمیش ایکی قربان ویرم بو نینواده
بو هوای عشقیله باشیم گزر نوک جداده
زینبیم اَرِنی دینده سسلرم من لَن ترانی
بو همان یردور که جدّیم ایلیوب اوّلده اعلان
سویولون باغلار یوزیمه ظلم الیله آل سفیان
اصغریم قنداق ایچینده اوخلانار عطشان ویرر جان
سرخ رنگ ایلر بوغازیندن آخان قان آسمانی
زینبه بولدورمه قارداش یتمشوخ کرب و بلایه
گر ایشیدسه نینوا آدین گلر نی تک نوایه
چون بولور گوگلی بویرده توش اولار تیر بلایه
قولّارین باغلار اراذل اوج ایدر عرشه فغانی
سینمه دشمن بو چولده داغی داغ اوستن چکللر
سن کیمی قارداش غمینده قدیمی قارداش بوکللر
حقی اثبات ایتماق اوسته قانمی ناحق توکللر
خانه ویران ایلر اعدا خاندان مصطفانی
بو همان یردی کی دویماز زینبیم آه و نوادن
باشیمی لب تشنه آخر ذبح ایدر قاتل قفادن
سینم اوسته سینه داغلار ساچ یولار زینب وفادن
سولدورار باد مخالف بو صفالی گلستانی
مایلم قالسون قوم اوسته قانلی نعشیم با حقارت
ایلسون باشیم جداده، آیهی کهفی تلاوت
تا جزاده شامل اولسون حالمه اذن شفاعت
تا چکم اوتدان کناره آغلیانی آغلادانی
کربلا چوخ باصفا دور
کربلا کوی وفا دور
شیعهنین ورد زبانی
کربلا دور کربلا دور
استاد کریمی مراغهای
کیم دیلده حسین آدین ایدوب اَزبَر آپاردی
قبره الی بوش گیتمدی بیر گوهر آپاردی
تپراقدا خیانت ایلمز عشق حسینه
قبر ایچره بولر گوهر جان پرور آپاردی
چوخ گورمشوخ عالمده ئولن وقته حسینچی
قبره نه جلالیله اونی اِللّر آپاردی
گیت مجلس ترحیمینه باخ جاه و جلاله
گور عشقیدی یا مسئله دیگر آپاردی
بو عشق قمارینده بلی هیچ کیم اوتوزماز
اوّل اوتوزندا گوروسن آخر آپاردی
هر کیم کی جوان عمرینی بو یولدا اوتوزدی
آخر بله گوردوک آقادان نوکر آپاردی
هر کیم کی بو درگهده قوجالدوقجا اوجالدی
باشی آغاران رتبهی والاتر آپاردی
چوخ آغ گونه چخدی قره تپراقلارون آلتدا
هر کس قره دسمالیلن اشک تر، آپاردی
فکر ایلمهسن آغلادون اشگون هدر اولدی
زر قدرینی از بس تانیدی زرگر آپاردی
سن گورموسن امّا دولانور شیشهسی الده
گوز یاشلارینی فاطمهی اطهر آپاردی
خولینون عیالینه خانم گورنه بیوردی
بو اشگون امانتدی امانت گر آپاردی
چون اوغلوما سن آغلادون الان ئوز ایونده
بو خاطرهنی فاطمه تا محشر آپاردی
استاد رحیم منزوی
عرصهی عالمین یئنه وضعی بلالی گورسهنیر،
یوخسا ثباتِ عالمین حینِ زوالی گورسهنیر!
آینهی جهاندا بیر سرعتیِ غم نمالهنیر،
وقعهی نوح دور مگر کیم یئنه ابتدالهنیر؟
یوخسا سنینِ عالمین گونلری انتهالهنیر؟
یاکی، مهِ محرّمین تازه هلالی گورسهنیر،
ای افق، اولما منجلی عرصهی فاجعات اوچون،
ائتمه عیان هلالینی ماتمِ کاینات اوچون،
تیغ جفایه کسمه بو تشنهلری فرات اوچون،
نهر فراته باخ، نئجه ماء زلالی گورسهنیر!
آی آچیلان صباخِ غم، شام اول آچیلما بیر زمان!
یثرب و مکه سرورین سالما بلایه، الامان!
گرچی عراقه جلب ائدیر میرِ حجازی کوفیان،
لیک بو یولدا اونلارین اوزگه خیالی گورسهنیر!
گئتمه، دور، ای قطار غم! گور اوجالان نوالری،
چکمه دیار غربته بو وطن آشنالری،
دوز دئییل اهل کوفهنین عهدلری، وفالری،
عهد شکندیر عاقبت، گرچی وفالی گورسهنیر!
گریهی زاریم ائتمهدی عالمی غرق اشک تر،
جانِ جهانی توتمادی آتشه، اودلانان جگر،
باشلا فغانه باری، ای بولبولِ طبعِ نوحهگر،
سنله بلالی «صابرین» باشی بلالی گورسهنیر
میرزه علی اکبر صابیر
باخدی چون اکبرینین نیزده لیلا اوزونه،
گوردی زلفی توکولوب چون شب یلدا اوزونه،
گلدی شوره دئدی: ای شمع شبستانیم اوغول،
یئتمهدین کام مراده مه تابانیم اوغول،
حشره تک دیلده قالیب چخمادی بو جانیم اوغول،
گلمهییدی آنان، ای کاش، بو دونیا اوزونه
ای صبا! بیرجه اس، اول زلف پریشانی داغیت،
خانمان دل ویرانهی لیلانی داغیت،
دلی ویرانهی لیلا کیمی دونیانی داغیت،
قویما دوشسون داخی اول زلف سمنسا اوزونه
چون کنار ائتدی صبا زلف شکن پر شکنی،
گورونوب هاشمی خال ایله خط والحسنی،
محو اولوب جملهسی توکدویئده دف، دائرهنی،
بیر باخیب اکبره، بیر باخدیلا لیلا اوزونه
قاشلارین طاغی اوغول سورهی یاسین اوخویور،
باخسا هر کیم اوزونه آیهی تحسین اوخویور،
اهل قرآندی بولار جملهسی «طا- سین» اوخویور،
نئجه چکدیله قیلینج مظهر «طاها» اوزونه؟
دئدیلر کیمدی بو عورت بیزی نالان ائلهین،
یوخسا لیلادی بو مجنون کیمی افغان ائلهین،
سنی، ای تازه جوان قانینا غلطان ائلهین،
نئجه محشرده باخار حضرت زهرا اوزونه؟
ائتدیلر چاه زنخدانینا حسرتله نظر،
زر خرید اولماق اوچون بیر- بیرینه وئردی خبر،
توکدولر شمعِ زلیخالاری چون اشک بصر،
باخدیلار حسرتایله یوسف بطحاء اوزونه
عارضین صفحهی انجیل خداوند ودود،
نیزه باشیندا باشین هم اوخویور سورهی هود
دئیهسن نیزه آیاغیندا دوروب قوم یهود،
دارین اوستونده باخیرلار هامی عیسی اوزونه
مظهر حسننه عنبر رخ آلیندی سنین،
آیهی «شمس ضحا» مهر جمالیندی سنین،
سورهی «نون- قلم» هاشمی خالیندی سنین،
کاکلین پرده چکیب لیلة الاسرا اوزونه
باشداکی شور شهادتدی سنین تاجین اوغول،
عارضین کعبه، حرملر هامی حجاجین اوغول،
رفرفین نیزه مبارکدی بو معراجین اوغول،
قاشلارین قبلهدی «قوسین او ادنی» اوزونه
گه اوزون آئینهی مصحف و تورات و زبور،
آتش طور تجلّادی جمالیندا ظهور،
مصر دیر شام بو قبطیلره، یا وادی طور،
آل فرعون گلیب باخماغا موسی اوزونه
«صابرا» هر ایل عزا ساخلا علی اکبره سن،
کربلاده گلیب آغلا، او شهِ داوره سن،
گل قیامتده بو جمع ایله صف محشره سن،
قالما حسرت ایکی دونیاده بو مولا اوزونه
میرزه علی اکبر صابیر
آنگاه که تنها شدی و در جستجوی یک تکیهگاه مطمئن هستی، بر من توکل نما(نمل/79).
آنگاه که نومیدی بر جانت پنجه افکنده و رها نمیشوی، به من امیدوار باش(زمر/53).
آنگاه که سرمست زندگانی و مغرور به آن شدی، به یاد قیامت باش(فاطر/5).
آنگاه که در پی تعالی و کمال هستی، نیتت را پاک و الهی کن(فاطر/29-30).
آنگاه که دوست داری به آرزویت برسی، به درگاهم دعا کن تا اجابت نمایم(غافر/60).
آنگاه که دوست داری کسی همواره به یادت باشد، به یاد من باش که من همواره به یاد تو هستم(بقره/152).
آنگاه که دوست داری با من هم سخن شوی، نماز را به یاد من بخوان(طه/14).
آنگاه که روحت تشنه نیایش و راز و نیاز است، آهسته مرا بخوان(اعراف/55).
آنگاه که شیطان همواره در پی وسوسه توست، به من پناه ببر(مومنون/97).
آنگاه که لغزشها روحت را آزرده ساخت، در توبه به روی تو باز است(قصص/67).
آنگاه که در تنگنای معاش زندگی، روزنه امید نداری ببخش و انفاق کن و وسعت رزق، از من بخواه(سباء/39).
آنگاه که می خواهی خوشبختی را گرم در آغوش کشی تسلیم درگه من باش(زمر/54).
آنگاه که خواهان رسیدن به سرزمین سبز بندگی هستی مرا بپرست تا به راه راست هدایت شوی(یس/61).
آنگاه که می خواهی ثروتمندترین و توانگرترین باشی مالت را در راه من صرف کن تا آن را زیاد کنم(تغابن/17).
آنگاه که روحت در حسرت یک سنگ صبور، در تب و تاب است به هنگام صبح و شام خدای را تسبیح بگوی(آل عمران/41).
آنگاه که منیت و غرور در بند بند وجودت ریشه دوانید سجده کن و تقرب بجوی(علق/19).
آنگاه که در ورطه غفلت و بیخبری از یاد خدا غرق در نعمت شدی به هوش باش که در عرصه آزمون الهی به سر میبری(جن/17).
آنگاه که مغرور به زندگانی شدی هوشیار باش که شیطان در فریب توست(فاطر/6-5).
آنگاه که خواهانی که لحظه به لحظه نعمت بر تو افزون شود نعمات الهی را شاکر باش تا آنها را زیاد کنم(ابراهیم/7).
آنگاه که در فراز و نشیب زندگی غافل از یاد خدا در حال بریدنی از رحمت لایزال الهی مایوس مباش(عنکبوت/23).
در دولت اخلاقی امیرالمؤمنین(علیهالسلام) اجرای عدالت الهی، یکی از اهداف اساسی حکومت اسلامی است. حضرت علی علیهالسلام عدالت را به بهترین شکل تعریف کردهاند. ایشان فرمودهاند: «عدالت هر چیزی را در جای خود میگذارد» حضرت در فرازهایی از سخنان خود عدالت را نقطهی مقابل ظلم و ستم میدانند و میفرمایند: «با خدا، با مردم، با خویشاوندان نزدیک و با افرادی که آنان را دوست داری، به انصاف و عدالت رفتار کن که اگر چنین نکنی، ستم روا داشتی» باید نسبت به دشمن هم عدالت را رعایت کنید.
حضرت امیر(ع) هیچ امتیازی برای کسی قائل نبود. حتی اگر از نزدیکان حضرت بودند، امام به کارگزاران دولت خویش امر میفرمودند که در نگاهشان و توزیع ثروت عدالت را رعایت کنند. ایشان فرمودهاند: «به خدا سوگند، اگر این مال و ثروت برای همسران و خرید کنیزان هم صرف شده باشد، آن را به بیتالمال بر میگردانم».
حضرت علی(علیهالسلام) در توزیع عادلانهی بیتالمال فرمودهاند: «اگر اموال، مال خودم هم بود، یکسان میبخشیدم تا چه رسد به آن که مال، مــال خــدا است». سپس فــرمــودنــد: زیــادهروی و بیجا بخشیدن اسراف است. چنین بخشندهای در دنیا مشهور و صاحب نام و آوازه؛ ولی در آخرت بدبخت و زیردست است. مردم او را احترام کنند؛ امّا نزد خدا خوار خواهد بود. اگر انسان مال خود را بیجا مصرف کند و به نااهلان دهد، خداوند از سپاس همان افراد هم محرومش میکند. این افراد به دنبال انتخاب دوست دیگری خواهند بود. و اگر روزی به کمک همان افراد نیاز پیدا کند، به راستی که بدترین و سرزنشکنندهترین دوست خواهند بود.
یکی دیگر از ویژگیهای دولت اخلاقی امیرالمؤمنین(ع) رفتار مهرآمیز با مردم بود. ایشان در این باره فرمودهاند: «مهربانی با مردم را پوشش دل خود قرار ده و با همه دوست و مهربان باش. مبادا مانند یک حیوان شکاری باشی که خوردن آن را غنیمت دانی؛ زیرا مردم دو دستهاند: دستهای برادران دینی تو و دسته دیگری همانند تو در آفرینش میباشند».
حضرت علی(علیهالسلام) در مورد رفتار با مشرکانی که در قلمرو دولت اسلامی زندگی میکنند، به یکی از فرمانداران خویش چنین فرمودند: «مردم از خشونت و قساوت و تحقیر کردن و سنگدلی تو شکایت کردند. در رفتار با آنان نرمی و درشتی را به هم در آمیز. رفتاری اعتدال و میانهرو داشته باش. اعتدال و میانهروی را در نزدیک کردن یا دور کردن رعایت کن».
یکی دیگر از فضایل اخلاقی حضرت علی(علیهالسلام) تأمین امنیت و آسایش عمومی است. امنیّت و احساس آسودگی خاطر، اهمیّت فراوانی در زندگی بشر دارد و هر دو در زندگی انسان نیاز است، امّا امنیّت یکی از نعمتهای الهی است که دولتمردان اسلامی باید در ایجاد و تداوم آن کوشا باشند و امنیّت اخلاقی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی را حفاظت کنند.
در خصوص امنیّت
اقتصادی حضرت علی(علیهالسلام) به کارگزاران جمعآوری مالیات فرمودهاند: «در
روابط خود با مردم انصاف داشته باشید و در برآورده کردن نیازهایشان شکیبا و صبور
باشید». استاد شهریار میگوید:
چو تویی قضایگردان به دعای مستمندان
که ز جان ما بگردان ره آفت قضا را
همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی
به پیام آشنایی بنوازد آشنا را
جمیله مهدوینیا- روزنامه اطلاعات
شهادت امیرالمومنین امام علی(ع) را به خدمت تمامی دوستان عزیز تسلیت عرض مینمایم.
نه فقط مسجدیان سر به گریبان تواند
نخل و چاه و شب و صحرا همه گریان تواند
دامنت با چه گنه سرخ شد از خون سرت
ای که خلق دو جهان دست به دامان تواند
ای به خون خفته بگو کیسهی خرمات کجاست
فقرا منتظر سفرهی احسان تواند
کودکانی که گرسنه همه رفتند به خواب
به عزیزان تو سوگند عزیزان تواند
نخلها در عطش اشک تو بردند به سر
چاهها منتظر نالهی پنهان تواند
اختران شیفتهی حال نماز شب تو
کوهها منتظر نغمهی قرآن تواند
اشک مظلومی تو میچکد از دیدهی ما
پارههای دل ما برگ گلستان تواند
آسمانها همه گریند به مظلومی تو
عرشیان سوختهی سینهی سوزان تواند
گیسوی حور پریشان شده در باغ بهشت
نه فقط زینب و کلثوم پریشان تواند
نه دل "میثم" دلسوخته ای جان جهان
هر چه دل هست همه زائر ایوان تواند
امشب چه سینهسوز است بانگ اذان مولا
خیزد صدای تکبیر از عمق جان مولا
از لحظههای افطار در شوق وصل دلدار
بر چهره میدرخشید اشک روان مولا
مولا گشوده آغوش بهر وصال جانان
قاتل به مسجد آید بر قصد جان مولا
زهرا کنار محراب با ذکر واعلیّا
یا فاطمه است امشب ورد زبان مولا
زخم سر علی را دیدند اهل مسجد
دردا که نیست پیدا زخم نهان مولا
ای نخلها بگریید ای چاهها بنالید
دیگر علی ندارید ای دوستان مولا
حق علی ادا شد فرق علی دو تا شد
سرهایتان سلامت ای خاندان مولا
ای دوستان بیایید با من به شهر کوفه
تا سر نهیم امشب بر آستان مولا
ریزید ای یتیمان در سفرههای خالی
خون جگر به جای خرما و نان مولا
«میثم» دگر امیدی در ماندن علی نیست
از دست رفته دیگر تاب و توان مولا
امام صادق(ع) فرموده است: هر کس هنگام غروب هر روز دعای زیر را بخواند، اگر در آن شب یا آن هفته، ماه یا در آن سال بمیرد، داخل بهشت میشود.
بسم الله الرحمن الرحیم
یا مَنْ خَتَمَ النُّبُوَّةَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ،
اِخْتِمْ لى یَوْمى هذا بِخَیْر،
وَ شَهْرى بِخَیْر،
وَ سَنَتى بِخَیْر،
وَ عُمْرى بِخَیْر
اِنَّکَ عَلی کُلِّ شیءٍ قدیرٌ
بارد چه؟ خون! که؟ دیده، چه سان؟ روز و شب! چرا؟
از غم، کدام غم؟ غم سلطان کربلا!
نامش چه بود؟ حسین، ز نژاد که؟ از علی!
مامش که بود؟ فاطمه! جدٌش که؟ مصطفی
چون شد؟ شهید شد! به کجا؟ دشت ماریه
کی؟ عاشرِ محرم! پنهان؟ نه، بر ملا
شب کشته شد؟ نه روز، چه هنگام؟ وقت ظهر
شد از گلو بریده سرش؟ نی نی، از قفا!
سیراب کشته شد؟ نه! کس آبش نداد؟ داد!
که؟ شمر، از چه چشمه! ز سرچشمهی فنا...
مظلوم شد شهید؟ بلی، جرم داشت؟ نه
کارش چه بُد؟ هدایت، یارش که بُد؟ خدا
این ظلم را که کرد؟ یزید، این یزید کیست؟
ز اولاد هند؟ از چه کس؟ از نطفهی زنا
خود کرد این عمل؟ نه فرستاد نامهای
نزد که؟ نزد زادهی مرجانهی دغا
ابن زیاد زادهی مرجانه بُد؟ نعم
از گفتهی یزید تخلٌف نکرد؟ لا
این نابکار کشت حسین را به دست خویش؟
نه او روانه کرد سپه سوی کربلا
میر سپه که بُد؟ عُمرِ سعد، او برید
حلق عزیز فاطمه؟ نه شمر بیحیا
خنجر برید حنجر او را نکرد شرم؟
کرد، از چه پس برید؟ نپذیرفت ازو قضا
بهر چه؟ بهر آنکه شود خلق را شفیع
شرط شفاعتش چه بُود؟ نوحه و بکا
کس کشته شد هم از پسرانش؟ بلی، دو تن
دیگر که؟ نُه برادر! دیگر که؟ اقربا
دیگر پسر نداشت؟ چرا داشت، آن که بود؟
سجٌاد! چون بُد او؟ به غم و رنج، مبتلا
ماند او به کربلای پدر؟ نی، به شام رفت
با عز و احتشام؟ نه، با ذلٌت و عنا!
تنها؟ نه با زنان حرم، نامشان چه بود؟
زینب، سکینه، فاطمه، کلثوم بینوا
بر تن لباس داشت؟ بلی، گَردِ روزگار
بر سر عمامه داشت؟ بلی، چوب اشقیا
بیمار بُد؟ بلی! چه دوا داشت؟ اشک چشم،
بعد از دوا غذاش چه بد؟ خون دل غذا
کس بود همرمش؟ بلی اطفال بی پدر
دیگر که بود؟ تب که نمیگشت از او جدا
از زینت زنان چه بهجا مانده بد؟ دو چیز
طوق ستم به گردن و خلخال غم به پا!
گبر این ستم کند؟ نه! یهود و مجوس؟ نه
هندو؟ نه! بتپرست؟ نه! فریاد از این جفا
«قاآنی» است قائل این شعرها؟ بلی
خواهد چه؟ رحمت، از که؟ ز حق، کی؟ صفِ جزا
شعری از قاآنی