ایکی روباعی استاد منزوی‌دن

خزان وۇرۇب گۆل تک چمنده سوْلدۇن

بۇلۇت کیمی سپهر-ی-غمده دوْلدۇن

بؤیۆک ننوْن سنی قوْناق چاغێردێ

گئتدۇن بالا مُحسنه یوْلداش اوْلدۇن

***

توان یوْخدۇ دیلیمده، قدرت یوْخدۇ بئلیمده

گل دادیمه ابوالفضل، بالام قالێب الیمده

غۆصصه یئتیب امامه، طاقت یوْخۇم قییامه

خجالتم سن کیمی، گئده‌نمیره‌م خییامه

شاعر: استاد رحیم منزوی اردبیلی

حضرت علی اصغر(ع) نوحه‌سی- 2

قـوْیـارام مـزاره اصغـر سنــی تا قییامت اوْلسۇن

بوْغازۇن بیچیلدی باری، بدنون سلامت اوْلسۇن

بیلیره‌م اگر بۇ چؤلده، سنی قوْیماسام مزاره

آت آیاغێ آلتدا نعشون، اوْلار اوْندا پاره-پاره

وۇرۇلار باشۇن جیدایه، یێخێلار ائویم دوباره

دگیله‌م ریضا عربده، بئله بدعت عادت اوْلسۇن

اوْخ آتان گؤرۆم شل اوْلسۇن، بۇ قده‌ر شقاوت اوْلماز

هدف ائیله‌ییب بوْغازۇن، بئله بیر عداوت اوْلماز

بوْغازۇنداکی یاروْن تک، گؤرۆره‌م جراحت اوْلماز

نئجه تاب ائدیم نه نوعی، اۆرگیمده طاقت اوْلسۇن؟

سنیله‌ن گره‌ک قوْیام من، اوْ قده‌ر دوْداق دوْداقه

تؤکۆله سرشگ-ی-چشمیم سؤنه آتش-ی-علاقه

اوْ قده‌ر اؤپه‌م گره‌ک دل، یئته حدّ-ی-اشتیاقه

منه شهد-ی-ناب-ی-مقصد آناوا نیابت اوْلسۇن

شُهداده‌ن اوْلسۇن اصغر، گره‌ک عالی امتیازون

اوْدۇر ائیله‌ره‌م زیارت، اؤپه‌ره‌م بۇ گۆل بوْغازۇن

قوْیارام یئره جنازوْن، قێلارام اؤزۆم نمازۇن

سنه امتیاز-ی-عالی، منه‌ده عبادت اوْلسۇن

قوْیاجاخلا دفن ائده‌نده، سنی سینه‌مه دۇباره

سنیله‌ن گره‌ک یئته‌م من، شرف-ی-حضور-ی-یاره

الیم اۆسته من آپاررام، سنی مجلیس-ی-نیگاره

گره‌ک عاشئقین الینده، گۆل-ی-باطراوت اوْلسۇن

خوْش اوْلار تفاخر ائیله‌ر، آنالار اوْغۇل سؤزۆنده‌ن

دانێشانمادۇن سن امّا، آناوێن اۆره‌ک سؤزۆنده‌ن

سنی گؤرسه من گؤره‌ن تک، گئده‌ر اوْندا اؤز اؤزۆنده‌ن

اوْدۇ قوْرخۇرام غموندان، آناوا هلاکت اوْلسۇن

آناوێ مذمّت ائتمه، خط-ی-غم چکیب نشاطه

یۆزۆوی خراش ائدیردۇن، قوْیۇب اللرون قماطه

دوْلاشێب قماط بندی، سنی ائیله‌ییب احاطه

ال-آیاق چالانمێسان تا، سنه مرگ راحت اوْلسۇن

دم-ی-حشر اوْلاندا نعشون، الیم اۆسته ساخلارام من

قانێوێن بهاسین آللام، هامێنێ باغێشلارام من

سنه هر کیم آغلایێیدێر، گره‌ک اوْندا آختارام من

اوْلارا بۇ پاک قانۇن، سبب-ی-شفاعت اوْلسۇن

قوْشار: استاد رحیم منزوی اردبیلی

حضرت علی اصغر(ع) نوحه‌سی- 1

بالام اوْخلانێب، الیمده سپه-ی-ظلامه یا ربّ

نـه یـۆزیلـه بــۇ بـالانێ، آپـارێم خییامـه یا ربّ

گؤرۆنۆبدۆ هانسێ شمسون بئله بیر شهاب الینده؟

سـۆد امــه‌ر بــالا آتــانێــن ائــده پیـــچ-وْ-تـاب الـینده

نئجـه گــؤر خســوفــه یئتـــدی قمـــر آفـتــاب الینـده

بــۇ هـلالیـم ائتــدی سئیـریـن یئتیـریب تمامـه یا ربّ

دَگیب اوْخ ائدیب تهیّه بوْغازێندا یاره-یراه

قوْلۇما گئچیب بوْغازێن، ستمیله یاره-یاره

آپارام اگر خییامه، بئله حلقی یاره-یاره

آناسێ ربابون عمری یئتیشه‌ر تمامه یا ربّ

منی پیر ائدیبدی دوران آلێب اکبری الیمده‌ن

داخێ وئرمیشه‌م بۇ چؤلده هامێ یاوه‌ری الیمده‌ن

الی یوْخ گله ابوالفضل، آلا اصغری الیمده‌ن

وئره لااقل تسلّی من-ی-تلخکامه یا ربّ

سپیره‌م سمایه قانێن، اوْلا ساق-ی-عرشه زینت

دم-ی-حشر اوْلۇنجا بۇ قان، قالا عرشیده امانت

قۇرۇب عدل دادگاهین، ائده‌سن اؤزۆن قضاوت

وئره‌سن عذاب-ی-آتش، سپه-ی-لئامه یا ربّ

بوْغازێندا یاره گۆل تک، نئجه گؤر اوْلۇبدۇ خندان

نفسین آلێب وئره‌نده، یاراسێ وئریر قێزێل قان

الیم اۆسته شیرخواریم، ال-آیاق چالێر وئریر جان

ائله‌ییر اثر بۇ حالی، دل-ی-خاصّ-وْ-عامه یا ربّ

نه قده‌ر منه مصیبت وئره یۆز دؤزۆب دایاننام

نه قده‌ر منه بۇ لئشگه‌ر وۇرا یاره سهل ساننام

ولی من بۇ شیرخواره، بالاما باخاندا یاننام

دئییره‌م ندیر گۆناهی، نئدیب اهل-ی-شامه یا ربّ

دیــل آچـانـــدا احتـجــاجــه، دلــه التهـاب گلـــدی

اۆره‌گیم آلێشدێ گؤزده‌ن، یۆزه اشگ-ی-ناب گلدی

بالاما سۇ ایسته‌دیم من، اوْخۇلان جواب گلدی

همین اوْخ یئتیردی عهد-ی-اَزلی ختامه یا ربّ

قوْشار: استاد رحیم منزوی اردبیلی

حضرت علی اکبر(ع) و رقیّه

قـوْی ائـدیـم نظـر دوْیـۇنجا، بئله مه جماله قارداش

اوْخۇیۇم «و اِن یَکاد»ی، سوْرا گئت جیداله قارداش

اوْخۇسام «و اِن یکاد»ی، اوْلۇسان مصون خطرده‌ن

گؤرۆنۆبدۆ چوْخ کرامت، اوْ کلام-ی-مختصرده‌ن

اثری خواصّی ساخلار، سنی چشم-ی-بدنظرده‌ن

ظفر-وْ-نظر یئتیشمه‌ز، بئله خطّ-وْ-خاله قارداش

یئتیریبدی چوْخ بیلیرسن، سنه مُرغ-ی-دل علاقه

بئله سنده راضی اوْلما، یانام آتش-ی-فراقه

علی ایندیکی گئدیرسن، منی بیرده آل قۇجاغه

اؤپۆم اییله‌ییم جمالۇن، یئتیشیم ووصاله قارداش

علی نازیمی چکه‌ردۇن، کیمه ایندی ائیله‌ییم ناز

باجێ قارداشێن آدێلا، اوْلۇ دهریده سرافراز

گئده قارداشێ الینده‌ن، باجێنێن جلالی اوْلماز

پوْزۇلار جلال-وْ-جاهی، یئتیشه‌ر زواله قارداش

آناما گلیب دوباره، ائله خئیمه ده نیظاره

گؤر اوْنۇ نئجه فراقون، گتیریبدی آه-وْ-زاره

گلیب ایندی وئر تسلّی، اوْ بلاکئشه دوباره

گئدیسه‌ن بیر آز دانێشدێر، اوْنۇ لامحاله قارداش

سفر اۆسته خوْشدۇ قرآن، ائده‌سن اگر حماییل

اوْلا مُصحف-ی-پیمبر، سنه هر بلاده حاییل

گؤره وار یانۇندا قرآن، ائده بلکه رحم قاتیل

سنی عفو ائده کتاب-ی-حقّ-ی-لایزاله قارداش

یوْلا دۆشسه هر مسافر، بئله رسمیدێر برادر

سفر اۆسته آغلامازلار، کی مباد اوْلا مکدّر

باجێلار دعا ائده‌رلر، دالێسێجا سۇ سپه‌رلر

سۇ یوْخۇمدۇ ائتمئییم من، نئجه آه-وْ-ناله قارداش

قوْشار: استاد رحیم منزوی اردبیلی

خانێم زینب قارداشێنا نوحه دئییر

سجده‌گاه-ی-عئشقه سالدۇن، قانلێ جانـمازی قارداش

نـه بـابـام قێلێـب، نـه جددیم، سن قێلان نمازی قارداش

ایـمتـحـانیوی گـؤگ اهلـی، گؤرجـه‌گین نوا ائدیبله‌ر

خئیـمـه‌ده‌ن سـن آیرێلانـدا، زینبیـن دوعـا ائدیبلــه‌ر

بــۇ نمـازیــوه ملـه‌کلــه‌ر، حتمــه‌ن ایقتیـدا ائدیبلـه‌ر

اللریـن اؤپـۆب، تاپێـرلار، عالـی ایمتیـازی قارداش

عاشیق ائتسه سجده سن تک، ذوْق اۆزیلـه لا ینــامه

اؤلســه‌ده نمــازی کسمــه‌ز، تــا یئتیــرمییــه تمـامـــه

سجـده ده کســه‌رله بـاشێـن، ذیکـرینـه وئره‌ر ایدامــه

یئـرده باشـلاسـا، جیــداده قـۇرتـارێــر نمــازی قارداش

قــان وئــره‌ر دامـارلارۇنـدان، جـددیمیـز اؤپــه‌ن بوْغــازێن

ســۇ تاپێلمــاسا اوْ قـانـدان، آلسـان آب-ی-دسته‌مازین

لاجــرم تیــه‌ممــوْم ائتمــه‌ک سێنــدێرێـردێ ایمتیـازیـن

عاشیقیــن سـۇ اوْلمـایانـدا، قاندێ دسته‌مازی قارداش

یا غفـور اگــه‌ر چـاغێـرسان، حشـریـده بــۇ حنجـه‌ریله‌ن

دوزه‌خی خموش ائده‌رلـه‌ر، لۆطف-ی-حی‌یئ داوه‌ریله‌ن

عاله‌مـی باغێشلادێـرسان، بـۇ کسیلمیـش الـلـ‌ریلـه‌ن

عئـزز-وْ-نـاز اوْلـۇر سراسه‌ر، شـأنـووۇن نییـازی قــارداش

خئیمه‌له‌رده سن کی دۇردۇن، غرق ایدیم بۇ گؤز یاشێمدان

چێخــدێــم ائیلییـــه‌م حیمایــه‌ت، اؤز یارالــێ قارداشێمدان

کؤینــه‌گــون سـوْیانـلار آلـدێ، کؤهنه معجـه‌ری باشێمـدان

غـاره‌ت ائتدیلـه‌ر، حـریـم-ی-قوْدس-ی-عئزز-وْ-نازی قارداش

شئمـری سینـه‌ن اۆسته گؤردۆم، حسره‌‌تیم اۆره‌‌کده قالدێ

کئشمه‌کئش ائدیب یێخێلدێم، بیلمـه‌م ایش نه یئرده قالدێ

بیـر زامـان باخێب نـه گــؤردۆم، نئیـزه ده سسیـن اۇجالـدێ

آلــدێ ایختییــاری الــده‌ن، نغمـــه‌یئ حئـجــازی قــــارداش

بیلمیـره‌م نه سؤز دئمیشدی؟ شئمره اوْل حبیب-ی-داوه‌ر

اؤلـــدۆرۆردۆ ال تـــاپــانـــدا، خێــــردا قـێــــزلارێ بـــــراده‌ر

قـــوْللارێــم قــاباغــا وئـــردیـم، رحمـه گلمــه‌دی اوْ کافـه‌ر

قمچــی الــده پـرشیکــه‌ستـه، ائتـدی شاهبــازی قارداش

قتلگــاهیــوه باخانـــدا، قلبیــم اوْلــدۇ غۆصصـه‌ده‌ن قـان

داشــلارێ کنـــاره آتدێــــم، پئیکـــه‌رون اوْلا نـــۇمــایــان

بیلمــه‌دیــم وره‌قلـه‌نیبــدیر، جیلـدده‌ن چێخێبـدێ قـۇرآن

زولفیمیله اؤرتۆم ایندی، قوْی بۇ کشف-ی-رازی قارداش

شاعر: استاد رحیم منزوی اردبیلی

بۇرا منه وطندی زینب

بــۇ بـلا چـؤلــۆ، حسینــه ابــدی وطـنــدی زیـنـب

آغاران ساچۇن بۇ چؤلده، من اۆچۆن کفندی زینب

من اۆچۆن خبر وئریبدیر بۇ یئری بابام پیمبر

دئییب آدلارێن باشێمدا اوْلاجاق نئچه دلاور

آنادان اوْلان گۆنۆمده منه آغلایێب اوْ سرور

بۇیۇرۇب هایاندێ قبریم، کفنیم نده‌ندی زینب

بۇ چؤله بابام علی‌نین اوْ زامان دۆشۆب گذاری

گؤتۆرۆبدۆ توْپراقێندان، ائدیب اشک-ی-چشمی جاری

بۇیۇرۇب حسین قانێلا، اوْلۇ بۇ یئر آبیاری

اوْدۇ مو به مو قضیّه، من اۆچۆن عَیاَندی زینب

ائله کی سۇ واردێ قانێم اوْلۇ کیمیا بۇ تُربت

کَفنینده کیم گتیرسه، اوْنۇ قبره وقت-ی-رحلت

ملک-ی-عذاب گؤرسه، قایێدێب گئده‌ر خجالت

یۆزۆ آغ دی کیم بۇ عئشقین، اوْلا پایبندی زینب

چاغێراندا اکبریمله‌ن منی بۇ مینای اعظم

باخێب آغلادێ دالێمجا، باجێ چشم-ی-آب-ی-زمزم

دئدی گئتمه بی‌وفادن یۆزۆ قاره نهر-ی-علقم

ولی نئیله‌ییم بۇ امر-ی-حقّ-ی-ذوالمنندی زینب

بۇرا کعبه‌ی-ی-ولادیر، وارێدێر گؤزل رَویه

نه نماز-ی-دست بسته، نه دعای با تقیه

بۇ چۇخۇر یئره نظرگاه، اوْلۇ تلّ زینبیه

باخان عرض ائده‌ر خدایا، نئجه شیرزن دی زینب

کیمه قبرون اوْلسا گیزلین، ائده‌جک یقین سۇراغێن

سنی آختاران گره‌کدیر، اؤپه کربلا رواقین

آلاجاق گۆلۆن اؤز عطرین، اگر اییله‌سه بۇداغێن

بیله‌جک سنینده روحون منه هموطن‌دی زینب

منی کیم زیارت ائدسه، تاپاجاق ره-ی-اصولی

ائله بیل ائدیب زیارت نئچه یوْل بابام رسولی

وئره کیم قسم سنینده آدۇوا آنام بتولی

تاپاجاق شفا آدۇنلا، دل-ی-دردمندی زینب

دئییسه‌ن بابام وۇراردێ اۇجا یئرده خئیمه‌گاهی

اوْنا بنزه‌مز حسین‌ین پوْزۇلا، جان جلال-وْ-جاهی

نئیله‌سین اوْ شه کی یئتمیش ایکی فرددیر سیپاهی

هله بۇ آز عده‌نینده بیری سۆد امه‌ندی زینب

سنه ای بتول-ی-ثانی نه زاماندێ نوکرم من

نقه‌ده‌ر اۇجالسا شأنیم گینه «منزوی»‌ترم من

اوْلا کربلا نصیبیم رفقانی سسله‌ره‌م من

دییه‌ره‌م بۇ تلّین اۆستۆن الی باشدا اندی زینب

قوْشار: استاد رحیم منزوی اردبیلی

بۇرا نئینوادی زینب

بۇرا نئینوادی زینب، بۇ مکان نواسیز اوْلماز

آدێ کربلا اوْلان یئر، بیلیره‌م بلاسیز اوْلماز

بۇ زمین-ی-پاکه قانێم وئره‌ر آیرێ بیر اثرلر

سوْرا قانلێ تُربَتیمده‌ن گۆل-ی-آرزو دره‌رلر

اؤپۆب ال به ال جاهاندا، اوْنۇ تُحفه گؤنده‌ره‌رلر

اوْلا هر مریضه قیسمت، مرض-ی-شفاسیز اوْلماز

من اؤزۆم خلیل-ی-عئشقم، بۇرادۇر مینای-ی-عئشقیم

اوْ فرات-ی-زَمزَمیمدیر، بۇ مکان صفای-ی-عئشقیم

بۇ گۆل اۆزلۆ اکبر اوْغلۇم، اوْلاجاق فدای-ی-عئشقیم

کی خلیل اوْلان میناسیز، بۇ مینا فداسیز اوْلماز

بۇ مکاندا سن قوْناقسان، منیم اصل-ی-مسکنیمدیر

بیلیره‌م ندیر حدودی، هارا عئین-ی-مدفنیمدیر

باخ اوْ تلّ سنده‌ن اؤترۆ، بۇ چۇخۇر مکان منیمدیر

هارا سالک-ی-طریقت، گئده رهنماسیز اوْلماز

اوْ فراتی کی گؤرۆبسن، بیزه گؤرسه‌دیر سییاهه

منی سسله‌ییر یئتیرسوْن، سؤزۆنۆ بۇ بی‌پناهه

کی گلین بیر آز سۇیۇمدان، آپارۇن اوْ خئیمه‌گاهه

دوْلانار موباح اوْلان سۇ، ستم-وْ-جفاسیز اوْلماز

اۇجالێب سسی فراتین، ولی خئیلی باکنایه

سۇیۇنۇ تعاریف ایستیر، ائده سۆد امه‌ر بالایه

کی گل ایچ نقدر ایچیرسن، سوْرا ائیله‌مه گیلایه

قده‌غه‌ن اوْلاندا گلسه‌ن، بوْغازۇن یاراسێز اوْلماز

باجێ من کی شیش جهات-وْ-دوجهانه پادشاهم

گره‌ک آلتێ گوشه بیر قبر، ائده‌لر منه فراهم

اۆره‌گیم چوْخ ایستیر اوْردا یاتاق اکبریله باهم

ائله بیر مزاریم اوْلسا، بئله مه لقاسیز اوْلماز

باجێ منده‌ن اؤترۆ «شئمره» سن اۇجاتما دست-ی-حاجت

منی خنجر آلتدا گؤرسوْن، اوْنا ائیله‌مه سماجت

دم-ی-خنجره ال آتما، الۇن ائیله‌مه جراحت

ائله نطفه‌ی-ی-زنانین الی چۆن خطاسیز اوْلماز

قوْشار: استاد رحیم منزوی اردبیلی

استاد رحیم منزوی اردبیلی

 

اردبیل، خاستگاه تشیع و مرکز تجلی شور و عشق حسینی، از قرن‌ها پیش پاسدار میراث گران‌قدر فرهنگ عاشورایی بوده و این فرهنگ در اعتقادات مذهبی مردم این سامان عمیقاً ریشه دوانیده است و عشق به امام حسین(ع) در دل هزاران اردبیلی جای گرفته است که نمود بارز آن را می توان شاعران حسینی این منطقه دانست.

در اردبیل از شاعران و سخنوران توانا که در مورد فرهنگ عاشورا شعر سروده‌اند استادان بزرگوار مرحومین شمس عطار اردبیلی، بیضای اردبیلی، تاج الشعراء یحیوی، مضطر، انور اردبیلی، منزوی، ذاکر، شایق، ناطق، میرزا صدرالمالکی، کاتب، حاج مختار نخستین، رحمان نیک‌نژاد، نادر جلیلی‌وند، استاد بهجت خامه‌یار، مطلع، ناصر آزاد، عاصم کفاش، صدیف بختیاری، غمگین الحسینی و... آثار دلنشین خود را در دفتر عشق حسین(ع) ثبت کرده‌اند، که ما از میان این عاشقان حسین(ع)، ذیلاً به گوشه هایی از زندگی استاد مرحوم رحیم منزوی اشاره خواهیم داشت:

رحیم منزوی اردبیلی فرزند اسدالله در محله سیدآباد اردبیل به سال ۱۳۱۶ دیده به جهان گشود؛ وی یکی از شاعران نام‌آور عاشورایی است؛ از آثار وی می‌توان به کتب ذیل اشاره کرد:

نهضت حسینی،

آمال منزوی،

آثار منزوی،

ایثار منزوی،

صد سینه‌زن،

صد قافیه،

صد منظره،

صد زمزمه،

صد مرثیه،

آلام منزوی.

استاد منزوی از دوران کودکی در پرتو شرکت در مجالس سوگواری سالار شهیدان کربلا، به شبیه خوانی و تعزیه گردانی می پرداخت. اولین شعر را در سن 9 سالگی سرود و مرگ مادرش در همان ایام ذوق شاعرانه او را تثبیت کرد. فضای عاشورایی شهر در سال 1326 به بعد او را به نوحه سرایی سوق داد. در پایان تحصیل وارد ارتش گردید. در مراغه از محضر آیت الله سید جواد مجتهد کسب فیض کرد و دروس اسلامی را فرا گرفت. بعد از هفت سال از ارتش استعفا کرد و مدتی بعد به رانندگی پرداخت. استاد با اینکه بر اخبار و احادیث و روایات مذهبی احاطه داشت لیکن سروده هایش را از تفضلات الهی می دانست.

در مورد شاعر دل‌سوخته اردبیل مرحوم رحیم منزوی و سبک نوحه وی حرف‌های زیادی می توان گفت که البته باید اهل خبره به این مورد بپردازند. وی دارای سبک خاص ادبی بوده و در نوع خودش بهترین و فاخرترین آثار را آفریده است؛ معمولاً در سروده‌های ایشان کلمات فارسی و عربی نسبت به سایر نوحه‌ها کم‌تر است و شور و جوشش عشق را در سروده‌های ایشان به وضوح می‌توان دید. وی در زمانی اشعار خود را سرودند که مداحی ترکی با حضور و پیدایش مداحان بزرگی چون حاج سلیم مؤذن زاده اردبیلی، حاج داود علیزاده، حاج جواد رسولی و حاج محمدباقر تمدن و... به تمام لایه‌های اجتماع رسوخ کرده و گسترش فراوانی یافته بود؛ و درست در چنین زمانی است که سروده‌های ناب و بی‌بدیل استاد با اجراهای بی نظیر مداحان بزرگ مخصوصاً استاد سلیم مؤذن زاده اردبیلی که با توانایی تمام و مطابق با دستگاه‌های موسیقی انجام می‌گرفت، مورد استقبال قرار می‌گیرد.

کاست «اکبره باخ، اکبره باخ» حاج سلیم که تماماً سروده‌های مرحوم منزوی بود، شاهکاری در ادبیات عاشورایی می‌باشد؛ شعری با قالب نو و خلاقیت تمام و اجرایی زیبا، توام با خلاقیت استاد سلیم مؤذن زاده، و واقعاً می‌توان گفت که این اثر بی‌نظیر بوده و هست و باعث شروع سبک جدیدی در مرثیه‌سرایی و مداحی ترکی گردید.

در مورد شخصیت مرحوم منزوی نقل است که ایشان درباره مضامین و حتی کلماتی که در سروده‌هایش به کار می‌برد، بسیار حساس بود و اشعارش را در حال و هوای عاشورایی می‌سرود، حتی می‌گویند که برای سرودن شعری در مورد حضرت رقیه(س) مسیری خاردار را که نسبتاً هم طولانی بود، چندین بار با پای برهنه دویده بود تا بتواند شعر سوختن خیام و فرار بچه‌ها به صحرا را بسراید.

استاد منزوی سحرگاه روز ۹ مرداد ۱۳۷۱در پی عارضه قلبی در تهران درگذشت و پیکر پاکش به اردبیل انتقال یافته و در قبرستان بهشت فاطمه به خاک سپرده شد.

روحش شاد باد

بنی هاشیم آیێ سوْن آنلارێندا قارداشێن سسله‌ییر

گؤز تیکیبدیر سنه قارداش، دم-ی-خنجر ده باشێـم

تئــز یئتیــش دادیمـه قــوْیما، قالا اللرده باشێم

منـه مـیـن یـاره دَگــه، ائتمـــه‌ره‌م البتـه گیلــه

قوْلسۇز اوْلسامدا چتین دوشمنه باشێم اگیلـه

قلبیمیـن نذریـدی بـۇ بـاش قاباغۇندا کسیلــــه

گل ائـده حاجـت-ی-قلبیمـی، بـرآورده بـاشێـم

گر گۆلۆن شاخه‌سی صدمه گؤره، خوْش رنگی سوْلا

نــه قـده‌ر دۆز دۇتــاســان، گـۆل آخێنـار ساغـا سـوْلا

منـه ده صـدمـه یئتیـب، سیّــدی! باشـۇن سـاغ اوْلا

قالمۇرێ شاخێ سێنان گۆل کیمی پئیکه‌رده باشێم

دئمیره‌م قارداشۇوام، عرصه ده سرلئشگه‌رۇوام

یا الیمده عَلمیــــم واردێ عَلم پرورووام

منده گر سلطنت-ی-عالم اوْلا نوکرووام

خاکبوس اولمایێب اوْلماز در-ی-دیگر ده باشێم

سن بیلیر سن، سنه قارداش دئمه‌دیم اؤز باشێما

امر-ی-زهرادی کی زحمت وئریره‌م قارداشێما

گل آیاقونــــدان اؤپۆم قوْی الون السیز باشێما

اوْلا تا آخر-ی-عمرینـــــــــــده نظرکرده باشێم

تاپدێم اوْل گۆنکۆ ولادت من ایا شاه-ی-زمـن

اؤز قۇجاغوندا گؤز آچدێم، گۆل-ی-رخساریوه من

نوْلا ایندی یۇمۇلان وقته گؤزۆم سن گله‌سـن

عرشه ناز ائیله‌ر اوْل دامن-ی-اطهر ده باشێم

گل خجل ائیله‌دی دونیا سویو، سرلئشگه‌رووی

سربلند ائیله  سرافکنـــــده اوْلان نوکرووی

جان دوْداغێمدادێ، پیشواز ائیلیر لبله‌رووی

ایستیر عمرین وئره باشه، لب-ی-کوثر ده باشێم

من هُمای شرفم، حئیف سێنێب بال-وْ-پریم

نه الیم وار نه عمودیم، نه بیر آیرێ کَسه‌ریم

کاسه‌ی-‌ی-سر، کُلَه-ی-جنگیدی، سینه‌م سیپریم

ایستیره‌م دهریده سرمشق اوْلا هر فرده باشێــــم

گر چه ذیبح اوْلماغا باشێم قاباغۇندا تله‌سَــر

خنجر-ی-قاتل اسه‌نده اوْدا شوقینده‌ن اَسه‌ر

وار نه جلّادیده جرأت، نه ده خنجر ده کسه‌ر

باخما السیزدی چتین ال وئره نامرده باشێم

راضییه‌م قاتل-ی-بیرحم ائله سنگین دل اوْلا

پرده‌لی بیر طبـــــق ایچره باشێما حامل اوْلا

قالا بیر حاله باشێم، قان گؤزۆمــه حایل اوْلا

گؤرمییه زینبی اغیار آرا بی‌پرده باشێـــــــم

قۇرۇلان وقته حسین! محکمه‌ی-‌ی-عدل-وْ-جزا

هر شهید اؤز باشێ الده گله‌جک حشـــره اخا

بیر شهید السیز اگر اوْلسا، ندیــــــر چاره شها

من نه نوعی اله آللام صف-ی-محشرده باشێم

ای ابوالفضل لیباسین دئییشیب آل-ی-یزیــــــد

جمع ائدیب سفره‌ی-ی-احسانیله باشێنه مُرید

«منزوی» حقّ دانێشاندا ائله‌ییر حمله شدید

گوی چوگان تعدّی، اوْلۇب اللــ‌رده باشێــــــم

شاعر: استاد رحیم منزوی اردبیلی

مسلم بن عقیل؛ یار وفادار حسین علیه السلام

از صداى سخن عشق، ندیدم خوشتر           یادگارى که در این گنبد دوار بماند

به یاد روح بزرگ انسان‌هاى خودساخته و پاکی که ایثارشان در راه خدا الهام بخش تعهد و فداکارى است. عظمت انسانى چهره‌‏هاى پرفروغ تاریخ خونبار ما چون مسلم بن عقیل و «هانی بن عروه»، اسوه همه کسانى است که در زندگى به هدف‌هایى والاتر از دنیا اعتقاد دارند و ارزش‌هاى متعالى را مى‏جویند. انسان‌هاى نمونه از نظر ایمان، اخلاق، شهامت، جوانمردى و استقامت، همیشه زینت تاریخ بوده و هستند.

مسلم بن عقیل یکى از این چهره‏‌هاست. شنیدن نام این انسان والا و سرباز فداکار راه حق، یاد آور همه خوبی‌ها، رشادت‌ها و جوانمردی‌هاست؛ و خواندن زندگینامه این سردار رشید اسلام، درس‌آموز و الهام‌بخش و سازنده است. حماسه مسلم‏ بن عقیل در کوفه، پیش درآمدى بر نهضت عظیم عاشورا بود؛ و خود مسلم، پیشاهنگ نهضت‏ سیدالشهدا علیه ‏السلام و سفیر انقلاب کربلا و پیش‌مرگ حماسه تاریخ‌ساز و جاویدان عاشورا بود.

درباره مسلم بن عقیل، چه مى‏‌توان گفت، جز بیان صداقت و رشادت و ایمانش؟ و چه مى‌‏توان نوشت، جز فداکارى و حماسه و آزادگى‌‏اش، و چه مى‌‏توان شنید جز عمل به وظیفه و اطاعت از امام و جهاد در راه حق تا مرز شهادت، و مسلم بن عقیل کیست؟ تجسمى از ارزش‌هاى والاى مکتب؛ الگو و اسوه‌‏اى از یک جوانمرد سلحشور و انقلابى پاکباخته و دل به راه خدا داده و سر به راه دوست ‏سپرده و قدم در راه‏ حق نهاده و با شهادت به معراج قرب پروردگار رسیده است.

وصال مسلم به ملکوت، او که در عرفه شهید شد تا دعاى عرفه مولى الکونین را تفسیر کند و حماسه مسلم بودن و تسلیم نشدن را بیافریند.

اذان به وقت گلوی بریده

 

به بام بر شده ام از سپیده ی تو بگویم

اذان به وقت گلوی بریده ی تو بگویم

اذان به وقت گلویی که قطعه قطعه غزل شد

غزل غزل شده‌ام تا قصیده‌ی تو بگویم

غزل غزل شده‌ام ای شهید عشق که چون گل

ز عاشقان گریبان دریده‌ی تو بگویم

هزار مرتبه آتش شدم نشد که غروبی

ز خیمه‌های به آتش کشیده‌ی تو بگویم

خوشا خوشا به نمازی که حمد، مدح تو باشد

به جای سوره، صفات حمیده‌ی تو بگویم

به بام بر شده‌ام با عقیق، آینه، سبزه

مگر ز دیدن ماه ندیده‌ی تو بگویم

به بام بر شده‌ام تشنه با صدای بریده

اذان به وقت گلوی بریده‌ی تو بگویم

عاشورا گئجه‌سینده حضرت ابوالفضل(ع)‌ین احوالاتی

سقّا شب-ی-عاشورا، ابراز-ی-شهامتـده‌ن

تیغیله‌ن ائده‌ر صؤحبت آثـار-ی-شجاعتـده‌ن

یـانـدێ بالاجـا قـێـزلار تـأثیـر-ی-حــرارتـده‌ن

ای صبـح آچێل قـۇرتـار سقّانـی خجـالتـده‌ن

ای بـــازوی-ی-پُــرقــوت نــه فــاییـده وار سنــده

کسسین سۇ یوْلۇن اعداء، سالم قالاسان تنــده

اطفال-ی-حسیــن اوْلسـۇن عبّـاســه پنـاهنـــده

عبّاس اوْلارا باخسێن اوْلـۇسـن نئجــه شـرمنـده

صبح اوْلسا بۇ لئشگرده‌ن، شمشیره چکیب قێررام

بـی‌فـاصلـه نهـر اۆستــه، دیـن پـرچــمینــی وۇررام

تــا خـنــدق-ی-اخیـامـــه دریــاچــه‌نــی دوْلــدۇررام

بـۇ فکـریلـه‌ن اوْلمــۇشـدۇ پیچیــده خیـالاتـه

لئشگر سێنا توْز قالخا؛ صحرا دؤنه ظۆلماتـه

اعدانی دایاندێرسێن بیر حملـه‌ده شـامـاتـه

تـاکــی یئتیـــره سقّــا اؤز خیـدمتیـن اثباتـه

گـر اذن اوْلا سقّـایـه، لئشگـر دؤنه دریایـه

سقّا دم-ی-تیغیله‌ن قان یاغدێرا صحـرایــه

زینب دۇرا تل اۆسته، عبّـاسـه تمـاشـایـه

چێخدێ شب-ی-عاشورا، اخیامی گزه اوْل شاه

بیــر ســۆدامـــه‌ریـــن اوّل حــالینــده‌ن اوْلا آگــاه

گلدی در-ی-چادورده، بیر سس ائشیدیـب ناگـاه

اوْد دۇتـــدۇ بــالام یــانــدێ امـــداد ائلـــه یــا الله

بیر خۇرداجا قێز گؤردۆ، روخساره تؤکه‌ر قان یاش

اوْل سۆدامه‌ره بئیله درد-ی-دیـلیـن ائیلـه‌ر فـاش

لای‌لای گؤزۆوه قۇربان، منده سۇسۇزام قـارداش

راوی بئلـه نقــل ائیلیــر بـــۇ غملـــی قـضــایــانــی

نصف-ی-شب-ی-عاشورا، من گؤردۆم اوْ سلطانـی

بیــربیــر دوْلانێــب گلــدی اخیــام-ی-شـهـیــدانــی

فکــری بــۇایـــدی شـاهیــن، تعقیـب ائـده سقّانـی

آهسته اوْ شاهنشـاه گلــدی در-ی-دربــاره

پرده دالێنـا گئچـدی بیـر بـاخــدێ علمــداره

گؤردیکی گلیـب سقّا شمشیریلـه گوفتـاره

عبّاس دگیل واقـف، باخسێن اوْ شهنشـاهــه

شمشیره خیطاب ائیله‌ر آند اوْلسۇن اوْ اللهــه

سنله‌ن ائله اوْد وۇررام بۇ لئشگر-ی-گُمراهــه

اللهـه روادیــر بـۇ، عطشـان قالا شئش ماهـه

سۇ یوْللارێ باغلانسێن صحرایه فرات آخسێـن

اصغر دوْداغێن امسین، سقّادا یانێب باخسێـن

عبّاس گـره‌ک اوْنـدا، صحـرالـره قـان یـاخسێـن

شاه-ی-شُهـدا ناگـه، خئیمـه قاپێسێـن وۇردۇ

عبّاس گؤرۆب شاهـی، تعظیـم ائله‌ییـب دۇردۇ

اسرار-ی-شهاده‌تده‌ن بیر شمّه‌سین آندێـردێ

آلدێ اوْ سپهدارین شمشیرینـی سێنـدێــردێ

پئیغـام-ی-شهـاده‌تـده‌ن سقّـا ائلـه مسـت اوْلــدۇ

گـویا کـی اوْ شهــبـازیـن شهپـرلـری بسـت اوْلـدۇ

باش گئچدی جیدا اۆسته قوْللارێ شیکست اوْلدۇ

ای کاش همـان شمشیـر سینمئیـدی اوْ اثنـاده

کیمـده وارێـدێ جـرئــت، سالــم قــالا هئیجـاده

اصـلا" قلـم اوْلمـازدێ بیـر جـُفـت قـوْلـۇ دعـواده

قوْلسۇز یۆزۆ اۆستۆنده، دۆشمه‌زدی اوْ صحـراده

اوْن یئـددی نفـر قاتـل دۇتمـازدێ گیـریبـانیـن

کیمده وارێدێ قدرت باشێـن کسـه سقّانیـن

حتّیٰ بئلین اگمه‌زدی شاهنشه‌-ی-بطحانین

شـاه-ی-شُهـدا گلــدی عبّاسـه ائـده امــداد

گؤردۆ آلێب اطرافین رحـم ائیله‌مییه‌ن جـلـلاد

شمشیری غلافینده‌ن چکدی ائیلـه‌دی فریاد

اؤلدۆردۆز آتام اوْغلۇن، یێخدۇز ائویمـی ای‌داد

عبّاسیمـی اؤلـدۆردۆز عـالم‌لـره اوْد وۇررام

هرچند بئلیم سێنـدێ قاتل‌لـرینـی قێـررام

اوْندان سوْرا عبّاسی آسوده دانێشـدێررام

قوْشار: نخستین اردبیلی

سخنرانی دکتر علی شریعتی در مورد شهید و شهادت ۲

و شهید قلب تاریخ است، هم‌چنان‌که قلب به رگهای خشک اندام، خون، حیات و زندگی می‌دهد. جامعه‌ای که رو به مردن می‌رود، جامعه‌ای که فرزندانش ایمان خویش را به خویش از دست داده‌اند و جامعه‌ای که به مرگ تدریجی گرفتار است، جامعه‌ای که تسلیم را تمکین کرده است، جامعه‌ای که احساس مسؤولیت را از یاد برده است، و جامعه‌ای که اعتقاد به انسان بودن را در خود باخته است، و تاریخی که از حیات و جنبش و حرکت و زایش بازمانده است، شهید همچون قلبی، به اندام‌های خشک مرده بی‌رمق این جامعه، خون خویش را می‌رساند و بزرگ‌ترین معجزه شهادتش این است که به یک نسل،‌ ایمان جدید به خویشتن را می‌بخشد.

شهید حاضر است و همیشه جاوید. کی غایب است؟

حسین(ع) یک درس بزرگ‌تر از شهادتش به ما داده است و آن نیمه تمام گذاشتن حج و به سوی شهادت رفتن است. حجی که همه اسلافش، اجدادش، جدش و پدرش برای احیای این سنت، جهاد کردند. این حج را نیمه تمام می‌گذارد و شهادت را انتخاب می‌کند، مراسم حج را به پایان نمی‌برد تا به همه حج‌گزاران تاریخ، نمازگزاران تاریخ، مؤمنان به سنت ابراهیم، بیاموزد که اگر امامت نباشد، اگر رهبری نباشد، اگر هدف نباشد، اگر حسین(ع) نباشد و اگر یزید باشد، چرخیدن بر گرد خانه خدا، با خانه بت، مساوی است. در آن لحظه که حسین(ع) حج را نیمه تمام گذاشت و آهنگ کربلا کرد، کسانی که به طواف، همچنان در غیبت حسین، ادامه دادند، مساوی هستند با کسانی که در همان حال، بر گرد کاخ سبز معاویه در طواف بودند، زیرا شهید که حاضر نیست در همه صحنه‌های حق و باطل، در همه جهادهای میان ظلم و عدل، شاهد است، حضور دارد، می‌خواهد با حضورش این پیام را به همه انسان‌ها بدهد که وقتی در صحنه نیستی، وقتی از صحنه حق و باطل زمان خویش غایبی، هرکجا که خواهی باش!

وقتی در صحنه حق و باطل نیستی، وقتی که شاهد عصر خودت و شهید حق و باطل جامعه‌ات نیستی، هر کجا که می‌خواهی باشد، چه به نماز ایستاده باشی، چه به شراب نشسته باشی، هر دو یکی است.  

شهادت«حضور در صحنه حق و باطل همیشه تاریخ» است.

و غیبت؟!

آنهایی که حسین(ع) را تنها گذاشتند و از حضور و شرکت و شهادت غایب شدند، اینها همه با هم برابرند، هر سه یکی‌اند: چه آنهایی که حسین(ع) را تنها گذاشتند تا ابزار دست یزید باشد و مزدور او، و چه آنهایی که در هوای بهشت، به کنج خلوت عبادت خزیدند و با فراغت و امنیت، حسین(ع) را تنها گذاشتند و از درد سر حق و باطل کنار کشیدند و در گوشه محراب‌ها و زاویه خانه‌ها به عبادت خدا پرداختند و چه آنهایی که مرعوب زور شدند و خاموش ماندند. زیرا در آنجا که حسین(ع) حضور دارد- و در هر قرنی و عصری حسین(ع) حضور دارد- هر کس که در صحنه او نیست، هرکجا که هست، یکی است، مؤمن و کافر، جانی و زاهد، یکی است. این است معنا این اصل تشیع که قبول هر عملی یعنی ارزش هر عملی به امامت و به رهبری و به ولایت بستگی دارد! اگر او نباشد، همه چیز بی‌معناست و می‌بینیم که هست.

و اکنون حسین حضور خودش را در همه عصرها و در برابر همه نسل‌ها، در همه جنگ‌ها و در همه جهادها، در همه صحنه‌های زمین و زمان اعلام کرده است، در کربلا مرده است تا در همه نسل‌ها و عصرها بعثت کند.

و تو، و من، ما باید بر مصیبت خویش بگرییم که حضور نداریم.

آری، هر انقلابی دو چهره دارد؛ خون و پیام! رسالت نخستین را حسین(ع) و یارانش امروز گزاردند، رسالت خون را، رسالت دوم، رسالت پیام است. پیام شهادت را به گوش دنیا رساندن است. زبان گویای خونهای جوشان و تن‌های خاموش، در میان مردگان متحرک بودن است. رسالت پیام از امروز عصر آغاز می‌شود. این رسالت بر دوش‌های ظریف یک زن، «زینب»(س)!- زنی که مردانگی در رکاب او جوانمردی آموخته است!- و رسالت زینب(س) دشوارتر و سنگین‌تر از رسالت برادرش.

آنهایی که گستاخی آن را دارند که مرگ خویش را انتخاب کنند، تنها به یک انتخاب بزرگ دست زده‌اند، اما کار آنها که از آن پس زنده می‌مانند دشوار است و سنگین. و زینب مانده است، کاروان اسیران در پی‌اش، وصف‌های دشمن، تا افق، در پیش راهش، و رسالت رساندن پیام برادر بر دوشش، وارد شهر می‌شود، از صحنه برمی‌گردد، آن باغهای سرخ شهادت را پشت سر گذاشته و از پیراهنش بوی گلهای سرخ به مشام می‌رسد، وارد شهر جنایت، پایتخت قدرت، پایتخت ستم و جلادی شده است، آرام، پیروز، سراپا افتخار، بر سر قدرت و قساوت، بر سر بردگان مزدور، و جلادان و بردگان استعمار و استبداد فریاد می‌زند:«سپاس خداوند را که این همه کرامت و این همه عزت به خاندان ما عطا کرد: افتخار نبوت، افتخار شهادت...».

زینب رسالت رساندن پیام شهیدان زنده اما خاموش را به دوش گرفته است، زیرا پس از شهیدان او به جا مانده است و اوست که باید زبان کسانی باشد که به تیغ جلادان زبانشان برده است.

اگر یک خون پیام نداشته باشد، در تاریخ گنگ می‌ماند و اگر یک خون پیام خویش را به همه نسل‌ها نگذارد، جلاد، شهید را در حصار یک عصر و یک زمان محبوس کرده است. اگر زینب پیام کربلا را به تاریخ باز نگوید، کربلا در تاریخ می‌ماند، و کسانی که به این پیام نیازمندند از آن محروم می‌مانند، و کسانی که با خون خویش، با همه نسل‌ها سخن می‌گویند، سخنشان را کسی نمی‌شنود. این است که رسالت زینب سنگین و دشوار است. رسالت زینب پیامی است به همه انسان‌ها، به همه کسانی که بر مرگ حسین(ع) می‌گریند و به همه کسانی که در آستانه حسین سر به خضوع و ایمان فرود آورده‌اند، و به همه کسانی که پیام حسین(ع) را که«زندگی هیچ نیست جز عقیده و جهاد» معترفند؛ پیام زینب به آنهاست که:

«ای همه! ای هر که با این خاندان پیوند و پیمانداری، و ای هر کس که به پیام محمد مؤمنی، خود بیندیش، انتخاب کن! در هر عصری و در هر نسلی و در هر سرزمینی که آمده‌ای، پیام شهیدان کربلا را بشنو، بشنو که گفته‌اند: کسانی می‌توانند خوب زندگی کنند که می‌توانند خوب بمیرند. بگو ای همه کسانی که به پیام توحید، به پیام قرآن، و به راه علی(ع) و خاندان او معتقدید، خاندان ما پیامشان به شما، ای همه کسانی که پس از ما می‌آیید، این است که این خاندانی است که هم هنر خوب مردن را، زیرا هر کس آنچنان می‌میرد که زندگی می‌کند. و پیام اوست به همه بشریت که اگر دین دارید،«دین» و اگر ندارید «حریت»- آزادگی بشر- مسؤولیتی بر دوش شما نهاده است که به عنوان یک انسان دیندار، یا انسان آزاده، شاهد زمان خود و شهید حق و باطلی که در عصر خود درگیر است، باشید که شهیدان ما ناظرند، آگاهند، زنده‌اند و همیشه حاضرند و نمونه عمل‌اند و الگوی‌اند و گواه حق و باطل و سرگذشت و سرنوشت انسان‌اند».

و شهید، یعنی به همه این معانی.

هر انقلابی دو چهره دارد: خون و پیام

و هر کسی اگر مسؤولیت پذیرفتن حق را انتخاب کرده است و هر کسی که می‌داند مسؤولیت شیعه بودن یعنی چه، مسؤولیت آزاده انسان بودن یعنی چه، باید بداند که در نبرد همیشه تاریخ و همیشه زمان و همه جای زمین- که همه صحنه‌ها کربلاست، و همه ماهها محرم و همه روزها عاشورا- باید انتخاب کنند: یا خون را، یا پیام را، یا حسین بودن یا زینب بودن را، یا آنچنان مردن را، یا این‌چنین ماندن را. اگر نمی‌خواهد از صحنه غایب باشد.

عذر می‌خواهم، در هر حال وقت گذشته است و دیگر فرصت نیست و حرف بسیار است و چگونه می‌شود با یک جلسه، از چنین معجزه‌ای که حسین در تاریخ بشر ساخته است و زینب پرداخته است، سخن گفت؟

آنچه می‌خواستم بگویم حدیث مفصلی است که در این مجمل می‌گویم به عنوان رسالت زینب، «پس از شهادت» که:

«آنها که رفتند، کاری حسینی کردند، و آنها که ماندند، باید کاری زینبی کنند، و گرنه یزیدی‌اند»!...

سخنرانی دکتر علی شریعتی در مورد شهید و شهادت ۱

خواهران, برادران!

اکنون شهیدان مرده‌اند، و ما مرده‌ها زنده هستیم. شهیدان سخنشان را گفتند، و ما کرها مخاطبشان هستیم، آنها که گستاخی آن‌ را داشتند که- وقتی نمی‌توانستند زنده بمانند- مرگ را انتخاب کنند، رفتند، و ما بی‌شرمان ماندیم، صدها سال است که مانده‌ایم. و جا دارد که دنیا بر ما بخندد که ما- مظاهر ذلت و زبونی- بر حسین(ع) و زینب(س)- مظاهر حیات و عزت- می‌گرییم، و این یک ستم دیگر تاریخ است که ما زبونان، عزادار و سوگوار آن عزیزان باشیم. امروز شهیدان پیام خویش را با خون خود گذاشتند و روی در روی ما بر روی زمین نشستند، تا نشستگان تاریخ را به قیام بخوانند.

در فرهنگ ما، در مذهب ما، در تاریخ ما، تشیع، عزیزترین گوهرهایی که بشریت آفریده است، حیات بخش ترین ماده‌هایی که به تاریخ، حیات و تپش و تکان می‌دهد، و خدایی ترین درسهایی که به انسان می‌آموزد که می‌تواند تا «خدا» بالا رود، نهفته است و میراث همه این سرمایه‌های عزیز الهی به دست ما پلیدان زبون و ذلیل افتاده است.

ما وارث عزیزترین امانت‌هایی هستیم که با جهادها و شهادت‌ها و با ارزش‌های بزرگ انسانی، در تاریخ اسلام، فراهم آمده است و ما وارث این همه هستیم، و ما مسؤول آن هستیم که امتی بسازیم از خویش، تا برای بشریت نمونه باشیم. «وکذالک جعلناکم امة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس و یکون الرسول علیکم شهیدا» خطاب به ماست.

ما مسئول این هستیم که با این میراث عزیز شهدا و مجاهدانمان و امامان و راهبرانمان و ایمانمان و کتابمان، امتی نمونه بسازیم تا برای مردم جهان شاهد باشیم و شهید باشیم و پیامبر(ص) برای ما نمونه و شهید باشد.

رسالتی به این سنگینی، رسالت حیات و زندگی و حرکت بخشیدن به بشریت، بر عهده ماست، که زندگی روزمره‌مان را عاجزیم!

خدایا! این چه حکمت است؟

و ما که در پلیدی و منجلاب زندگی روزمره جانوریمان غرقیم، باید سوگوار و عزادار مردان و زنان و کودکانی باشیم که در کربلا برای همیشه، شهادتشان و حضورشان را در تاریخ و در پیشگاه خدا و در پیشگاه آزادی به ثبت رسانده‌اند.

خدایا این باز چه مظلومیتی بر خاندان حسین؟

اکنون شهیدان کارشان را به پایان رسانده‌اند. و ما شب شام غریبان می‌گرییم، و پایانش را اعلام می‌کنیم و می‌بینیم چگونه در جامعه گریستن بر حسین(ع)، و عشق به حسین(ع)، با یزید همدست و همداستانیم؟ او که می‌خواست این داستان به پایان برسد.

اکنون شهیدان کارشان را به پایان برده‌اند و خاموش رفته‌اند، همه‌شان، هر کدامشان، نقش خویش را خوب بازی کرده‌اند. معلم، مؤذن، پیر، جوان، بزرگ، کوچک، زن، خدمتکار، آقا، اشرافی و کودک، هر کدام به نمایندگی و به عنوان نمونه و درسی به همه کودکان و به همه پیران و به همه زنان، و به همه بزرگان و به همه کوچکان! مردنی به این زیبایی و با این همه حیات را انتخاب کرده‌اند.

اینها دو کار کردند، این شهیدان امروز دو کار کردند، از کودک حسین(ع) گرفته تا برادرش، و از خودش تا غلامش، و از آن قاری قرآن تا آن معلم اطفال کوفه، تا آن مؤذن، تا آن مرد خویشاوند یا بیگانه، و تا آن مرد اشرافی و بزرگ و با حیثیت در جامعه خود و تا آن مرد عاری از همه فخرهای اجتماعی، همه برادرانه در برابر شهادت ایستادند تا به همه مردان، زنان، کودکان و همه پیران و جوانان همیشه تاریخ بیاموزند که باید چگونه زندگی کنند- اگر می‌توانند- و چگونه بمیرند- اگر نمی‌توانند.

این شهیدان کار دیگری نیز کردند: شهادت دادند با خون خویش- نه با کلمه- شهادت دادند، در محکمه تاریخ انسان. هر کدام به نمایندگی صنف خودشان. شهادت دادند که در نظام واحد حاکم بر تاریخ بشری- نظامی که سیاست را و اقتصاد را و مذهب را و هنر را، و فلسفه و اندیشه را و احساس را و اخلاق را و بشریت را همه را ابزار دست می‌کند تا انسان‌ها را قربانی مطامع خود کند و از همه چیز پایگاهی برای حکومت ظلم و جور و جنایت بسازد- همه گروه‌های مردم و همه ارزش‌های انسانی محکوم شده است.

یک حاکم است بر همه تاریخ، یک ظالم است که بر تاریخ حکومت می‌کند، یک جلاد است که شهید می‌کند و در طول تاریخ، فرزندان بسیاری قربانی این جلاد شده‌اند، و زنان بسیاری در زیر تازیانه‌های این جلاد حاکم بر تاریخ، خاموش شده‌اند، و به قیمت خونهای بسیار، آخور آباد کرده‌اند و گرسنگی‌ها و بردگی‌ها و قتل عام‌های بسیار در تاریخ از زنان و کودکان شده است، از مردان و از قهرمانان و از غلامان و معلمان، در همه زمانها و همه نسلها.

و اکنون حسین(ع) با همه هستی‌اش آمده است تا در محکمه تاریخ، در کنار فرات شهادت بدهد:

شهادت بدهد به سود همه مظلومان تاریخ.

شهادت بدهد به نفع محکومان این جلاد حاکم بر تاریخ.

شهادت بدهد که چگونه این جلاد ضحاک، مغز جوانان را در طول تاریخ می‌خورده است. با علی اکبر(ع) شهادت بدهد!

و شهادت بدهد که در نظام جنایت‌ و در نظامهای جنایت چگونه قهرمانان می‌مردند. با خودش شهادت بدهد!

و شهادت بدهد که در نظام حاکم بر تاریخ چگونه زنان یا اسارت را باید انتخاب می‌کردند و ملعبه حرمسراها می‌بودند یا اگر آزاد باید می‌ماندند باید قافله‌دار اسیران باشند و بازمانده شهیدان، با زینبش!

و شهادت بدهد که در نظام ظلم و جور و جنایت، جلاد جائر بر کودکان شیرخوار تاریخ نیز رحم نمی‌کرده است. با کودک شیرخوارش!

و حسین(ع) با همه هستی‌اش آمده است تا در محکمه جنایت تاریخ به‌ سود کسانی که هرگز شهادتی به سودشان نبوده است و خاموش و بی دفاع می‌مردند، شهادت بدهد.

اکنون محکمه پایان یافته است و شهادت حسین(ع) و همه عزیزانش و همه هستی‌اش با بهترین امکانی که در اختیار جز خدا هست، رسالت عظیم الهی‌اش را انجام داده است.

دوستان!

در این تشیعی که، اکنون به این شکل که می‌بینیم درآمده است و هر کس بخواهد از آن تشیع راستین جوشان بیدار کننده، سخن بگوید، پیش از دشمن، به دست دوست قربانیش می‌کنند، درسهای بزرگ و پیامهای بزرگ، و غنیمت‌های بسیار و ارزش‌های بزرگ و خدایی و سرمایه‌های عزیز و روح‌های حیات بخش به جامعه و ملت و نژاد و تاریخ نهفته است.

یکی از بهترین و حیات بخش‌ترین سرمایه‌هایی که در تاریخ تشیع وجود دارد، شهادت است.

ما از وقتی که، به گفته جلال«سنت شهادت را فراموش کرده‌ایم، و به مقبره‌داری شهیدان پرداخته‌ایم، مرگ سیاه را ناچار گردن نهاده‌ایم» و از هنگامی که به جای شیعه علی(ع) بودن و از هنگامی که به جای شیعه حسین(ع) بودن و شیعه زینب(س) بودن، یعنی«پیرو شهیدان بودن»، «زنان و مردان ما» عزادار شهیدان شده‌اند و بس، در عزای همیشگی مانده‌ایم!

چه هوشیارانه دگرگون کرده‌اند پیام حسین(ع) را و یاران بزرگ و عزیز و جاویدش را، پیامی که خطاب به همه انسانهاست.

این که حسین(ع) فریاد می‌زند- پس از این که همه عزیزانش را در خون می‌بیند و جز دشمن و کینه توز و غارتگر در برابرش نمی‌بیند- فریاد می‌زند که«آیا کسی هست که مرا یاری کند و انتقام کشـــد؟» «هل من ناصــر ینصرنی؟» مگر نمی داند که کسی نیست که او را یاری کند و انتقام گیرد؟ این سؤال، ‌سؤال از تاریخ فردای بشری است و این پرسش از آینده است و از همه ماست. و این سؤال انتظار حسین(ع) را از عاشقانش بیان می‌کند و دعوت شهادت او را به همه کسانی که برای شهیدان حرمت و عظمت قایلند اعلام می‌نماید.

اما این دعوت را، این انتظار یاری از او را، این پیام حسین(ع) را- که«شیعه می‌خواهد» و در هر عصری و هر نسلی، شیعه می‌طلبد- ما خاموش کردیم به این عنوان که به مردم گفتیم که حسین(ع) اشک می‌خواهد. ضجه می‌خواهد و دگر هیچ، پیام دیگری ندارد. مرده است و عزادار می‌خواهد، نه شاهد شهید حاضر در همه جا و همه وقت و «پیرو».

آری، این چنین به ما گفته‌اند و می‌گویند!

هر انقلابی دو چهره دارد: چهره اول: ‌خون، چهره دوم: پیام.

و شهید یعنی حاضر، کسانی که مرگ سرخ را به دست خویش به عنوان نشان دادن عشق خویش به حقیقتی که دارد می‌میرد و به عنوان تنها سلاح برای جهاد در راه ارزشهای بزرگی که دارد مسخ می‌شود انتخاب می‌کنند، شهیدان حی و حاضر و شاهد و ناظرند، نه تنها در پیشگاه خدا که در پیشگاه خلق نیز و در هر عصری و قرنی و هر زمان و زمینی.

و آنها که تن به هر ذلتی می‌دهند تا زنده بمانند، مرده‌های خاموش و پلید تاریخند، و ببینید که آیا کسانی که سخاوتمندانه با حسین(ع) به قتلگاه خویش آمده‌اند و مرگ خویش را انتخاب کرده‌اند، در حالی که صدها گریزگاه آبرومندانه برای ماندنشان بود، و صدها توجیه شرعی و دینی برای زنده ماندنشان بود، توجیه و تاویل نکرده‌اند و مرده‌اند، اینها زنده هستند؟ آیا آنها که برای ماندشان تن به ذلت و پستی رها کردن حسین(ع) و تحمل کردن یزید دادند؟ کدام هنوز زنده‌اند؟

هر کس زنده بودن را فقط در یک لش متحرک نمی‌بیند، زنده بودن و شاهد بودن حسین(ع) را با همه وجودش می‌بیند، حس می‌کند و مرگ کسانی را که به ذلت‌ها تن داده‌اند، تا زنده بمانند، می‌بیند.

آنها نشان دادند، شهید نشان می‌دهد و می‌آموزد و پیام می‌دهد که در برابر ظلم و ستم، ای کسانی که می‌پندارید: «نتوانستن از جهاد معاف می‌کند»، و ای کسانی که می‌گویید:«پیروزی بر خصم هنگامی تحقق دارد که بر خصم غلبه شود»، نه! شهید انسانی است که در عصر نتوانستن و غلبه نیافتن، با مرگ خویش بر دشمن پیروز می‌شود و اگر دشمنش را نمی‌کشد، رسوا می‌کند.

السلام علیک یا اباعبدالله الحسین

پیام ورودی